MEYVE AÐAÇLARINDA BUDAMA

BUDAMA NEDÝR ?

Meyve aðaçlarýnýn düzgün ve kuvvetli bir taç oluþturmalarýný, uzun zaman iyi ve bol ürün vermelerini, verimden düþen aðaçlarýn tekrar verimli hale getirmek için aðaçlarýn toprak üstü organlarýna uygulanan kesme, bükme, tomurcuk, sürgün ve yaprak alma iþlemlerinin tümüne budama denir.

BUDAMANIN FAYDALARI

 Gövde üzerinde ana dallarýn sayýlarý ve daðýlýþlarý düzenlenerek meyve aðaçlarýnýn saðlam, düzenli ve dengeli bir taç oluþturmalarý saðlanýr.

  Meyve aðaçlarýnýn en kýsa sürede ürün vermesine yardýmcý olunur.

  Güneþ ýþýðýndan aðacýn iyi bir þekilde faydalanmasý saðlanmýþ olur.

  Budama ile meyve iriliði,meyve kalitesi ve meyve kabuk renklenmesi artar.

Aðaç büyüklüðü ve dallarýn sýklýðý direk kontrol altýna alýnabilir.

 Püskürtülerek yapýlan ilaçlamanýn etkinliði artýrýlabilir.

 Hastalýklý ve kuru dallar alýnarak mücadeleye yardýmcý olunur.

  Alet ve ekipmanlarýn çalýþabilmesi için gerekli boþluklar oluþturulmuþ olur.

  Verimden düþen aðaçlar budama ile gençleþtirilerek yeniden verimli aðaçlara dönüþmeleri saðlanýr.

  Bazý meyve türlerinde görülen bir yýl çok bir yýl az veya hiç ürün vermeme durumu azaltýlmýþ olur.

  Hasat daha kolay yapýlýr.

BUDAMA ZAMANI

Budama zamaný, meyve aðacýnýn toplu büyümesini, kesime karþý göstereceði tepkiyi, verimini, fizyolojik ve ekonomik ömrünü etkiler. Budama kýþ ve yaz (yeþil) olmak üzere iki ayrý ve zýt mevsimlerde yapýlýr.

Kýþ budama zamaný, kýþý ýlýk geçen yerlerde meyve aðaçlarýnýn kýþ dinlenmesine girmelerinden sonra ki süre, budama bakýmýndan en uygun bir zaman dilimidir. Ancak kýþý sert geçen yerlerde þiddetli donlardan önce, budamanýn yapýlmasý doðru olmaz. Meyve aðaçlarýný budamak için en uygun dönem, yaprak dökümünü izleyen günlerle ilkbahar geliþme periyodunun baþlamasý arasýnda geçen dönemdir.

Yaz budamasý, yaz boyunca meyve aðaçlarýnda sürgünlerin seyreltilmeleri, uç alma, bükme, eðme, dallarýn açýlarýnýn geniþletilmesi veya daraltýlmasý iþlemlerinin tümüdür. Yaz budamasýnda amaç meyvelerin daha iyi renklenmelerini saðlamak, kýþ aylarýnda yapýlacak budama iþlemlerini azaltmak ve derim iþleri ile kültürel iþlemleri kolaylaþtýrmaktýr. Yaz budamasý özellikle meyve aðaçlarýnýn þekillendirme yýllarýnda yapýlmasý gerekli olan önemli bir teknik iþlemdir. Meyve aðaçlarýnda, yaz budamasý ilkbahar geliþme periyodunun sonu ve yaz geliþme periyodu içerisinde sürgünler odunlaþmaya baþladýktan sonra yapýlabilir.                                 

AMAÇLARINA GÖRE BUDAMA ÇEÞÝTLERÝ

ÞEKÝL BUDAMASI (TERBÝYE) :Meyve aðaçlarýnýn

toprak üstü organý olan taca verilecek  þekil ekolojik þartlara ve aðacýn morfolojik yapýsýna göre deðiþir. Günümüzde dünyada ve ülkemizde en yaygýn olarak verilen þekil ‘Merkezi Lider Terbiye Sistemi’ dir. Bu terbiye sistemi elma, armut, kayýsý, kiraz, viþne erik, þeftali gibi birçok meyve türü için en uygun þekildir. Biz burada elma türüne bu þeklin veriliþini kýsaca anlatacaðýz.

Merkezi Lider Terbiye Sistemi: Bu tip budama þeklini çöðür, MM111, MM106 gibi kuvvetli veya yarý bodur geliþen anaçlar üzerine aþýlý olan elma çeþitlerinde uygulamak mümkündür. Genç elma aðaçlarý için kolay terbiye sistemi merkezi lider sistemidir.

Meyve bahçesine dikilecek fidan dallý veya kamçý þeklinde dalsýz olabilir. Eðer fidan kamçý þeklinde dalsýz fidan ise dikimden sonra 75 cm’den tepesi vurulur. Tepesi vurulurken son göz aþý noktasýnýn ters tarafýnda olmalýdýr. Eðer bir veya iki yaþlý dallý fidan dikilecekse 4-5 adet geniþ açýlý yan dal býrakýlýr, tepesi de en üstteki yan dalýn 25 cm üzerinden vurulur. Toprak seviyesinden itibaren 40-45 cm ye kadar olan dallar dipten çýkarýlýr.

Birinci Büyüme Sezonu

                Dikimi takip eden yaz aylarý baþýnda þekil verme iþlemlerine baþlanýr. Sürgünler 7,5-10 cm olunca yaz budamasýna baþlanýr. Fidanýn üst tarafýna yakýn dik büyüyen bir dal lider olarak seçilir. Dar açýlý çýkan dallarýn açýlarý kürdan, mandal, kamýþ gibi malzemelerle geniþletilmelidir. Yaz aylarýnda süren sürgünlerden 4-6

tanesi ana dal olarak seçilir. Diðer sürgünler çýkartýlýr. Lidere yakýn olup onunla rekabet edecekler çýkartýlýr. Böylece birinci oluþturacak dallar seçilmiþ olur.

                Durgun dönemde birinci katý oluþturan dallarýn en üstündekinin 50-60 cm yukarýsýndan liderin tepesi vurulmalýdýr. Yan dallarýn ucu ¼ oranýnda kesilir. Yan dallarýn ucu lider seçilen daldan aþaðýda olmalýdýr.

Ýkinci Büyüme Sezonu

                Birinci katýn 50-60 cm üzerinden ikinci bir kat oluþturulmalýdýr. Ýkinci kat olarak 3-5 dal seçilir. Dallarýn açýlarý geniþ olmalý, gövde ile dal arasý açý 45-60⁰    arasýnda olmalýdýr. Yeni oluþturulan ikinci katýn dallarý birinciden daha kýsa olmalýdýr. Böylece alttaki dallar gölgelenmez. Ana dallarýn ucu son göz aþaðý bakacak þekilde 1/3 oranýnda kýsaltýlmalýdýr. 

Üçüncü Büyüme Sezonu

                Her yýl ana dallarýn ve liderin ucundan 1/3 oranýnda kesilir. Aðaç çeþidine, toprak ve iklim durumuna göre 8-12 ana dal olgun verim çaðýnda bir aðaçta bulunmalýdýr. Ýhtiyaca göre 3. bir kat da oluþturulabilir. Ölü dallar, hastalýklý ve kýrýlmýþ dallar budanýr. Bu iþlemlere ileriki yýllarda da devam edilir. 

       ÜRÜN (VERÝM) BUDAMASI :

                Þekil  verme  iþlemi tamamlanan aðaçlarda fizyolojik denge oluþturulmuþtur. Kurulan bu dengenin uzun süre muhafaza edilmesi gerekir. Ürün budamasýnda dikkat edilecek hususlar:

  Ana dallar tek tek ele alýnmalý, bunlar üzerinde dikine büyüyen birbiri üzerine gelen dallar var ise çýkartýlmalýdýr.

  Ana veya yardýmcý dallardan çýplaklaþmaya yönelenler kýsa kesilerek boþ yerlerde yeni dallarýn oluþturulmasýna çalýþýlýr.

  Meyve dallarýndan bir kýsmý özellikle yaþlý olanlarý kesilerek atýlýr.

  Kuru, hastalýklý veya zayýflamýþ dallar diplerinden kesilerek çýkarýlýr.

  Bir ana veya yardýmcý dal üzerinde fazla miktarda meyve dalý oluþmuþ ise bunlar arasýnda seyreltme yapýlýr.

  Verim budamasýnda dal bükme ve eðmelerine yer verilmemeli, dallar ancak bað olarak kullanýlmalýdýr.

  Meyve aðýrlýðý nedeniyle eðilerek açýlarý geniþlemiþ dallar diðer dallara baðlanarak eski hallerine getirilir.

         GENÇLEÞTÝRME BUDAMASI :

                Verimden düþmüþ  yaþlý aðaçlarda yeniden kuvvetli sürgünler oluþturarak yeni bir taç oluþturulmasýna gençleþtirme budamasý denir. Gençleþtirme budamasýnda önce kurumuþ, sýk ve birbiri üzerine gelen dallar çýkarýlýr. Geri kalan dallarda da kýsa budamalar yapýlarak aðacýn tacý küçültülmüþ ve yeniden kuvvetli sürgün oluþumu saðlanmýþ olur. Gençleþtirme budamasý yapýlan aðaçlarýn ana dallarý ve gövdeleri üzerinde birçok obur dallar, kuvvetli sürgünler oluþur. Bunlardan yalnýz yeni tacýn oluþumu için gerekli olanlar býrakýlýr, diðerleri tamamen çýkartýlýr.

Kayýtlý Fotoðraf Bulunamadý.